|
|
|
|
Η ενδιαφέρουσα φυσιογνωμία του
μεγάλου μας ποιητή απετέλεσε θέμα
πολλών προσωπογραφιών που κοσμούν,
διάσπαρτες, τους τοίχους του
Ιδρύματος. Παλαιότερη είναι αυτή που
φιλοτέχνησε ο Ευάγγελος Ιωαννίδης
(1868-1942) το 1909 [29].
Πρόκειται για μια εκτέλεση με
κάρβουνο σε χαρτί. Ο Παλαμάς
απεικονίζεται σε ηλικία 48 ετών. Η
χρονολογική, αλλά κυρίως η υφολογική
διαφορά αυτής της προσωπογραφίας σε
σχέση με τις επόμενες είναι εμφανής.
Η απόδοση της προσωπικότητας του
ποιητή, οδηγεί σε ένα εξωστρεφές
αποτέλεσμα εμπιστοσύνης προς το
μέλλον. Ο ίδιος ο Παλαμάς έγραφε
σχετικά με αυτή την προσωπογραφία,
στις 15 Ιουλίου 1909, στην κόρη του
Ναυσικά: «Άλλο σπουδαίο εξαγόμενο
των παραστρατισμάτων αυτών είναι το
πορτραίτο μου με κάρβουνο, γραμμένο
από το συμπαθητικό ζωγράφο Ιωαννίδη
που έχει τ’ αργαστήρι του στο
Ζάππειο». Δύο δεκαετίες αργότερα, το
1928, ο Δημήτριος Μπισκίνης
(1891-1947) φιλοτέχνησε την
υποβλητικότερη ίσως προσωπογραφία
τού Παλαμά [30]. Πρόκειται
για μία ελαιογραφία σε μουσαμά,
καθόλα σύμφωνη με το ύφος των
επισήμων, ακαδημαϊκών προσωπογραφιών
της εποχής. Υπενθυμίζουμε ότι το 1928, ο Παλαμάς
συνταξιοδοτήθηκε από τη θέση τού
Γραμματέα του Πανεπιστημίου Αθηνών
και ίσως η επιλογή του συγκεκριμένου
ύφους απεικόνισης να υπαγορεύεται
από την συγκεκριμένη περίσταση. Στο
Ίδρυμα υπάρχει και το υπ’ αριθμό
58/60 αντίγραφο της περίφημης
ξυλογραφίας που φιλοτέχνησε το 1943,
ο Κώστας Γραμματόπουλος (1916-2003),
όταν πέθανε ο ποιητής [31].
|
|
|
| |
Είναι ίσως μια από τις
χαρακτηριστικότερες και
εκφραστικότερες προσωπογραφίες του.
Ο ενδοσκοπικός χαρακτήρας που
αποπνέει το έργο, το χαρακωμένο από
τα χρόνια και από την έντονη
πνευματική δραστηριότητα πρόσωπο του
ποιητή, το βλέμμα που στρέφεται με
φροντίδα χαμηλά, όπως αυτό του
πατέρα προς ένα μικρό παιδί,
αποτελούν χαρακτηριστικά που
παγιώθηκαν στην κοινή συνείδηση και
συνοδεύουν κάθε παλαμική μνήμη.
Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως η
συγκεκριμένη απεικόνιση του ποιητή
χρησιμοποιείται ως έμβλημα του
Ιδρύματος.
Την ίδια τυπολογία ακολούθησε ο
Ερνέστος Κάρτερ (1924-1992) στην
προσωπογραφία που φιλοτέχνησε το
1946 με κάρβουνο σε χαρτί [32].
Πρόκειται για εξιδανικευμένη,
στατική απεικόνιση του ποιητή, με
αυτογενές φως που περιβάλλει τη
μορφή του ως ένα φωτοστέφανο,
συνδέοντας τη φυσιογνωμία του με το
ιερό στοιχείο. Παρόμοια σύνδεση
επιτυγχάνεται και στην ελαιογραφία
του Δημητρίου Νικολαΐδη [33].
Πέρα από την ιεραποστολική στάση
του, η οποία παρουσιάζει σαφείς
αναλογίες με την περίφημη
προσωπογραφία του Αλέξανδρου
Παπαδιαμάντη, είναι και η υπογραφή
τού καλλιτέχνη που παραπέμπει σε
βυζαντινά πρότυπα: «Δ. Νικολαΐδης
εποίει». Ο ποιητής μετατρέπεται έτσι
σε σύμβολο, σε πνευματικό οδηγό,
εξαϋλώνεται, ηρωοποιείται και
ιεροποιείται. Τέλος, αναφέρουμε το
σκίτσο του Δημήτρη Ανθή [34],
έργο στο οποίο ο ελλειπτικός
σχεδιασμός, η γρήγορη και
«ταραγμένη» εκτέλεση, οδηγούν σε ένα
εκλεπτυσμένο αισθητικό αποτέλεσμα. Η
μορφή τού ποιητή σε αυτή την
περίπτωση παραπέμπει σε δονκιχωτικές
προσωπογραφίες, αποπνέοντας ανήσυχη
πνευματική ευαισθησία, ενώ τα
ασύμμετρα φαρδιά φρύδια του
προσδίδουν γήινη βαρύτητα στην κατά
τα άλλα εξιδανικευμένη απεικόνισή
του.
|
|
|
|
